WARTOŚCI – CZĘŚĆ I

Wartości są zasadniczymi regulatorami celowego i świadomego działania każdego człowieka. Określają całokształt stosunków z otoczeniem, wyznaczając przy tym sens i cel życia ludzkiego. Nie można mówić o człowieku bez uwzględnienia jego systemu wartości. We wszystkich naukach, w których przedmiotem jest człowiek występuje pojęcie „wartości”. Określona hierarchia wpływa na zachowanie człowieka, ukierunkowuje jego działania i podejmowane decyzje w sytuacjach wyboru. Proces kształtowania się hierarchii wartości jest procesem ciągłym, trwającym całe życie.

W czasie procesu rozwoju i dążenia do szczęścia człowiek może zmieniać swoją hierarchię wartości. Substytuty i namiastki rzeczy istotnych mogą zmienić kierunek rozwoju, a także wpłynąć na dojrzałość osobową jednostki lub jej brak. Dojrzałość osoby i jej poziom rozwoju zależy od stopnia realizacji określonej hierarchii wartości, od jakości siły motywacji oraz od sposobu realizowania wartości w swoim życiu. W miarę rozwoju człowiek wyraźniej precyzuje swoje ideały i coraz bardziej zdecydowanie kieruje własnym rozwojem. Zmienia się we współtwórcę swojej osobowości. Dziecko już od wczesnego dzieciństwa chce być dojrzałe, bardziej sprawne, mądre, dorosłe, odważne i dzielne. W czasie procesu wychowania te naturalne potrzeby powinny być przekształcone w wartości takie, jak: odpowiedzialność, miłość, sprawiedliwość, które są częścią dojrzałej osobowości. Człowiek wybiera sobie ideały według pewnej prawidłowości. Zmieniają się one w procesie rozwoju od dzieciństwa, przez okres adolescencji do czasu pełnej dojrzałości. Dla osoby dorastającej istotny jest wybór ideału i jego realizacji dla pełnienia przyszłych ról społecznych. Osoba młoda uczy się właściwego postępowania dla jej płci, roli matki lub ojca w rodzinie. Brak odpowiedniego wzorca w rodzinie wpływa na antyspołeczne zachowanie się młodzieży.

Najsilniejszym dążeniem każdego człowieka, dającym poczucie szczęścia jest dążenie do samorealizacji. Jest to często związane z dużymi trudnościami oraz cierpieniem. Dojrzała osobowość zakłada ciągłe stawanie się, bycie coraz bardziej doskonałym i szczęśliwym. Człowiek nie może być szczęśliwy sam, musi rozwijać się w społeczeństwie. Można powiedzieć, że skazany jest na branie i dawanie, czyli na współżycie z innymi. Relacje międzyosobowe zawierają się w pojęciu dojrzewania i dojrzałości osobowej. Jednostka przechodzi od postawy egocentrycznej i egoistycznej do altruistycznej, do postawy sympatii, życzliwości, empatii, miłości ofiarnej. Jest proces długotrwały, niekiedy bolesny, ale jest dojrzewaniem ku wartościom wyższym. Prawidłowy rozwój osobowości dokonuje się poprzez rozwój miłości, czyli poprzez realizowanie w sobie coraz wyższej hierarchii wartości egzystencjalnych aż do najwyższej, jaką jest Bóg. Dojrzała osobowość musi zawierać tę wartość. Albo będzie to osobowość „skierowana” ku sensowi życia, zakotwiczona w Absolucie, w Miłości, albo będzie to zachowanie bezsensowne, życie zniewolone uzależnieniami, na własny rachunek i na własną zgubę.

…………………………

Autor: Sylwia Rainko

Bibliografia: Cekiera Cz., Psychoprofilaktyka uzależnień oraz terapia i resocjalizacja osób uzależnionych, Lublin 1992.

Fot. Canva

7890